Artykuł źródłowy: Will anti-vaccine activism in the USA reverse global goals?, 1 sierpnia 2022
W czasie pandemii COVID-19 aktywizm antyszczepionkowy w Stanach Zjednoczonych rozwinął się, wzmocniony przez sojusz organizacji politycznych oraz ekstremistów. Dobrze zorganizowany i sfinansowany ruch antynaukowy może rozlać się na cały świat i osłabić programy immunizacji dzieci w Stanach Zjednoczonych i reszcie świata.
Wiele krajów zderza się ze spadającym poziomem zaszczepienia, będącym wynikiem aktywizmu antyszczepionkowego. W przypadku Stanów Zjednoczonych, ruch antyszczepionkowy powstał w czasie ogłoszenia fałszywych tez o związku szczepień ochronnych z występowaniem zaburzeń ze spektrum autyzmu, a nabrał rozpędu około 10 lat temu w stanie Teksas (tam gdzie obecnie żyję i pracuję) wokół libertariańskich koncepcji, takich jak swobody zdrowotne. Obecnie wielu posłów Izby Reprezentantów głosi tezy jawnie antyszczepionkowe o swobodach medycznych, podobnie czyni paru amerykańskich senatorów, niejeden urzędujący gubernator i sędzia federalny. Skrajnie prawicowe ugrupowania, takie jak Proud Boys, regularnie biorą udział w marszach antyszczepionkowców.
Swobody medyczne w USA
Głównymi tezami ruchu swobód medycznych to: priorytetyzacja dobrowolności (tym bardziej w przypadku szczepień przeciw COVID-19) ponad obowiązek szczepień, promowanie pseudonaukowych tez o korzyściach z “naturalnej odporności” lub leków, takich jak hydroksychlorochina lub iwermektyna, wyolbrzymianie NOPów i podważanie skuteczności szczepień oraz twierdzenie, że firmy farmaceutyczne zakulisowo rozmawiają i korumpują pracowników instytucji publicznych. Media prawicowe (konserwatywne), takie jak Fox News, wzmacniają tego typu przekonania, tak jak przeciwni szczepieniom intelektualiści, podobnie zorganizowane grupy wyróżnione przez Center for Countering Digital Hate (CCDH) należący do Dezinformującej Dwunastki (grupa dwunastu najbardziej wpływowych osób z ruchów antyszczepionkowych w USA – przyp. tłum.). Aktywizm antyszczepionkowy rozszerza się obecnie nawet na niektóre placówki ochrony zdrowia, mające związki ze skrajną prawicą.
Amerykański aktywizm antyszczepionkowy ze swobodami zdrowotnymi na sztandarach (również nazywanych medycznymi) doprowadził do tragicznych i śmiertelnych skutków. Doszło do ogromnej straty ludzkich istnień. Od 1 maja 2021 roku, kiedy rząd prezydenta Joe Bidena ogłosił, że szczepionki przeciw COVID-19 będą darmowe i powszechnie dostępne, przynajmniej 200 tysięcy niezaszczepionych Amerykanów zmarło – najprawdopodobniej niepotrzebnie – z racji odrzucenia szczepień przeciw COVID-19. Analiza Charlesa Gaba i organizacji, takich jak Kaiser Family Foundation oraz gazety New York Times, pokazały, że zgony na COVID-19 oraz niski poziom zaszczepienia wystąpił po jednej stronie podziału politycznego – głównie w stanach z większościowym poparciem Partii Republikańskiej, a największe wartości wskaźników zgonów wystąpiły w stanach, które mocno poparły reelekcję prezydenta Donalda Trumpa w roku 2020. Powstało nowe pojęcie “czerwonego COVIDa” (czerwony to kolor utożsamiany z Partią Republikańską – przyp. tłum.) określające podział poparcia dla szczepień według linii podziału sceny politycznej.
Światowe imperium antyszczepionkowe
Omawiany antyszczepionkowy aktywizm, który wspiera politykę swobód zdrowotnych, wzmocnił antyszczepionkowe postawy w innych krajach. Dzięki temu możemy po części zrozumieć, skąd wziął się m.in. antyszczepionkowy protest o nazwie “konwój wolności” w Kanadzie, marsze przeciw maseczkom i szczepieniom w Wielkiej Brytanii oraz stolicach Europy Zachodniej w czasie pandemii. Co najgorsze – istnieją raporty pokazujące związek między niechęcią do szczepień przeciw COVID-19 a uchyleniami od szczepień ochronnych dla dzieci przez rodziców.
Głównym zmartwieniem jest to czy antyszczepionkowy aktywizm w USA wpłynie negatywnie na kraje niskiego lub średniego dochodu. Przez dwadzieścia lat osiągnięto duże postępy w walce z zachorowaniami i zgonami na choroby takie jak odra, polio, krztusiec i inne pod auspicjami Globalnych Celów (początkowo Milenijne Cele Rozwojowe – zmienione potem na Cele Zrównoważonego Rozwoju) – takim chorobom można zapobiegać przy pomocy szczepień ochronnych. Istnieją obawy, że globalny rozwój aktywizmu antyszczepionkowego może odwrócić ten trend. Ekosystem akcji szczepień pod kierownictwem Gavi, Vaccine Alliance i partnerów z Organizacji Narodów Zjednoczonych – Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) oraz UNICEF są zagrożone.
Już przed wystąpieniem pandemii COVID-19 WHO wpisała uchylanie się od szczepień na listę 10 największych zagrożeń dla zdrowia publicznego, w tym dla krajów o niskich i średnich dochodach. W czasie obecnej pandemii WHO zauważyła wyraźne odstępstwa w programach szczepień ochronnych u dzieci. W kwestii szczepień przeciw COVID-19, kraje afrykańskie cechują się najniższym poziomami immunizacji na świecie. Tylko 8% populacji Nigerii, 18% populacji Kenii oraz 24% obywateli Ugandy jest w pełni zaszczepiona przeciw COVID-19. Nierówności szczepionkowe wynikają głównie z ograniczeń w dostępie, natomiast według niektórych raportów to uchylanie się od szczepień stanowi największe zagrożenie w tej kwestii.
Łączenie faktów
Dowody pokazujące związek między amerykańskim aktywizmem antyszczepionkowym a niechęcią do szczepień w krajach o niskim i średnim dochodzie są rozproszone i trudne do uchwycenia. Ten temat wymaga większej ilości danych i szerszej analizy. Raporty platformy openDemocracy pokazują, że organizacje prawicowe kierują treści krytyczne wobec szczepień przeciw COVID-19 do słuchaczy z Ugandy. Pewien afrykański dziennikarz w wywiadzie z 2021 roku dla Center for Strategic and International Studies stwierdził, że “argumenty prawicowców i ruchu QAnon o szczepionkach stały się normą w afrykańskich społecznościach, przez co ludzie podważają istnienie pandemii i “prawdziwy” cel szczepień ochronnych. Wielu ludzi wierzy, że szczepionki służą śledzeniu obywateli przez państwa lub bardziej złowrogim celom”, Antyszczepionkowe filmiki od prezenterów stacji Fox News, memy z Anthony Faucim (szefem amerykańskiego CDC – przyp. tłum.) rozprzestrzeniają się szybko w Republice Południowej Afryki. Ankiety opinii publicznej pokazują, że wielu mieszkańców RPA nie wierzy w bezpieczeństwo i skuteczność szczepień przeciw COVID-19. Afrykańskie Centre for Disease Control and Prevention (CDC) zgłasza nieproporcjonalnie wysokie poziomy niechęci do szczepień wśród osób, które polegają na informacjach pochodzących z portali społecznościowych. Potwierdzenie szkodliwego działania amerykańskich grup antyszczepionkowych jest podważane przez niedobór lokalnych raportów, uwzględniających czynniki kulturowe oraz to, że takie dane nie są dostępne w literaturze biomedycznej. Kolejną komplikacją jest to, że amerykańskie i europejskie uwagi wobec szczepionek adenowirusowych (mowa o bardzo rzadkich NOPach – przyp. tłum.) również stłumiły entuzjazm wobec szczepionek w Afryce.
Niestety, amerykański aktywizm antyszczepionkowy będzie aktywny po zaniknięciu pandemii COVID-19. Jedna z amerykańskich organizacji, zidentyfikowanych jako członek Dezinformacyjnej Dwunastki przez CCDH, udostępniła nagranie, w którym program immunizacji przeciwko tężcowi realizowany przez WHO jest nazwany “eksperymentem kontroli populacji”, który prowadzi do bezpłodności u afrykańskich kobiet. Aktywiści antyszczepionkowi atakują również światowe instytucje zdrowia publicznego, takie jak WHO czy Fundacja Billa Gatesa. Zawierają się w tym tezy o niespotykanych zaburzeniach zdrowia będącymi skutkami szczepień przeciw polio i innych akcji szczepień w Indiach oraz innych krajach. Jako osoba publicznie broniąca szczepień i tłumacząca, że autyzm mojej córki nie jest efektem szczepienia – również jestem celem takich ataków.
Podsumowanie
Dopiero gdy wariant Delta wirusa SARS-CoV-2 rozprzestrzeniał się po południowych stanach USA, zrozumieliśmy szkody wyrządzone przez antyszczepionkowy aktywizm i stracone szanse na zapobieżenie wielkim stratom ludzkiego życia. Jeżeli zależy nam na wstrzymaniu spadków poziomów immunizacji na świecie, to nie możemy pozwolić na dalszą popularyzację zarzucania szczepień ochronnych u dzieci. Potencjalne rekomendacje służące tym celom, to m.in. rozwój analiz socjologicznych dot. ruchów antyszczepionkowych w krajach niskiego i średniego dochodu oraz utworzenie instytucji zbierającej i analizującej materiały dezinformacyjne we współpracy z WHO, afrykańskim CDC oraz innymi organizacjami międzynarodowymi. Spora część amerykańskiego aktywizmu antyszczepionkowego łączona jest z ruchami ekstremistycznymi oraz wiemy, że wpływa na postawy polityków – należy ustalić granice działań dla sektora ochrony zdrowia w celu radzenia sobie w nowej rzeczywistości. Współpraca z ekspertami bezpieczeństwa wewnętrznego, sprawiedliwości, biznesu oraz Departamentu Stanu jest niezbędna, dodatkowo należy szukać pomocy w instytucjach Organizacji Narodów Zjednoczonych. Antyszczepionkowy aktywizm skutkuje obecnie utratą ludzkiego życia na skalę zbliżoną do skutków światowego terroryzmu lub innych globalnych zagrożeń. Musimy zrozumieć głębię i skalę antyszczepionkowego aktywizmu oraz jego wpływ na bezpieczeństwo globalne.
Autor: Peter J. Hotez
Tłumaczenie: Jan Maria Talar
Korekta: Paweł Skolimowski
Wyróżnienia: Redakcja